W świecie prawa

Uchwała Pełnego Składu Sądu Najwyższego przy 10 zdaniach odrębnych

28.I.2014 rok – Uchwała Pełnego Składu Sądu Najwyższego przy 10 zdaniach odrębnych:

W wydaniu decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe na podstawie art. 75 § 3 w związku z art. 75 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.) Minister Sprawiedliwości nie może być zastąpiony przez sekretarza ani podsekretarza stanu.

Wykładnia dokonana w uchwale wiąże od chwili jej podjęcia.

http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Komunikaty%20o%20sprawach.aspx?ItemID=38&ListID=8a264a3c-5d13-4b05-b313-8e385df6c7b

Na początek zastrzeżenie: taka uchwała wiąże tylko Sąd Najwyższy. Jest wykładnią prawa a nie prawem. Jej znaczenie wynika głównie z autorytetu Sądu Najwyższego. Nie są jednak wykluczone orzeczenia sądów powszechnych odmiennej treści, szczególnie w sprawach, w których nie ma możliwości złożenia kasacji/skargi kasacyjnej.

Jak traktować tę uchwałę? – jest to na pewno wynik kompromisu, niektórzy na pewno powiedzą, że jest to odpowiedzialna decyzja, głównie z uwagi na punkt 2. Mam jednak wątpliwości. W ten sposób Sąd Najwyższy bowiem zaakceptował niezgodne z prawem przekazanie uprawnień władzy wykonawczej wobec władzy sądowniczej, dziejące się przed dniem dokonania wykładni. Powstaje pytanie co ze sprawami w toku, co z sędziami, którzy powstrzymali się od orzekania? Jednakze inna uchwala spowodowałaby totalny chaos w wymiarze sprawiedliwości. Tyle tylko,że ten chaos to nie wina sędziów czy sądów, ale niekompetentnych urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości.

Mam nadzieję, że odpowiedzi na pytania poznamy w uzasadnieniu uchwały. Mam nadzieję również że SN wprost wytknie niekompetencję i brak jakiejkolwiek pokory urzędnikom ministerialnym. Nie pierwsza to bowiem sytuacja, gdy urzędnicy uważają, że mają monopol na prawdę i wiedzę prawniczą.

Obserwowałam bowiem od dłuższego czasu wojnę, która toczyła się pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości i Sądem Najwyższym. Nie pierwszy to raz, gdy Ministerstwo działa jakby znajdowało się za szklaną szybą, oderwane od realiów. To samo uczucie towarzyszyło mi, gdy adwokatura stanęła w obronie obywateli w sprawie kompletnej nieudanej PESELOWEJ reformy kodeksu postępowania cywilnego. Na kanwie jednego medialnie nagłośnionego przypadku wprowadzono przepis, który w zasadniczy sposób utrudnił, a czasami wręcz uniemożliwił sądzenie. Pamiętam jak zapewniano, że sądy są całkowicie przygotowane do tej reformy. To był argument mający przekonać senatorów RP do zaakceptowania zmiany. No i przekonał – i mamy co mamy – w każdym sądzie przepis stosowany jest inaczej, bałagan a obywatel?? A kogóż to obchodzi…. A miało być tak pięknie…

I tu działo się podobnie. Może krótkie podsumowanie tego, co działo się przed podjęciem wczorajszej uchwały:

W dniu 14.XI.2007 zapadła uchwała pełnego składu Sadu Najwyższego (Sygn. akt BSA I-4110-5/07), w której przyznano sekretarzowi i podsekretarzowi i stanu prawo do delegowania sędziego do innego sadu. Nie można jednak uchwały tej traktować odrębnie od jej uzasadnienia. A z uzasadnienia wyraźnie wynika, że uchwała dotyczy przenoszenia sędziów za ich zgodą, zaś przenoszenie sędziów przez osoby nie będące nawet członkami Rady Ministrów łamie zasadę nieprzenoszalności sędziów, będącą podstawowym gwarantem niezawisłości i odrębności władzy sądowniczej od wykonawczej.

Zatem co najmniej od 2007 roku Minister Sprawiedliwości miał świadomość, że kwestia delegacji /przenoszenia sędziów do innych sądów bez ich zgody/ stanowi poważny problem w zakresie ewentualnych skutków nieprawidłowych decyzji.

I co się dzieje – w 2012 roku arbitralną decyzją Minister zniósł sądy, zaś decyzje o przenoszeniu sędziów znowu nie zostały przez niego podpisane. Decyzja Ministra była ostro kontestowana przez właściwie wszystkich uczestników wymiaru sprawiedliwości. Przy tak ostrej debacie wydawałoby się, ze Minister powinien zrobić wszystko, aby decyzje wykonawcze w tej kwestii nie mogły zostać skutecznie zakwestionowane. Jednakże urzędnicy ministerialni wiedzieli lepiej i uznali, ze takim drobiazgiem, jak podpis pod indywidualnymi decyzjami przenoszącymi sędziów, nie będą się przejmowali.

Nie trzeba było długo czekać – w lipcu 2013 zapada uchwała SN w składzie 7-osobowym : „Z tych względów należy stwierdzić, że przewidziane w art. 75 § 3 w związku z art. 75 § 2 pkt 1 p.u.s.p. uprawnienie do przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe przysługuje wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości, w związku z czym nie może być przekazane innej osobie, w tym sekretarzowi lub podsekretarzowi stanu. Sprzeciwia się temu także zasada równorzędności między przedstawicielami władzy wykonawczej i sądowniczej. Jest oczywiste, że sędzia, którego status wywodzi się bezpośrednio z Konstytucji oraz decyzji Prezydenta RP, opartej na uchwale organu konstytucyjnego, jakim jest Krajowa Rada Sądownictwa, pozostaje na wyższej pozycji ustrojowej niż sekretarz oraz podsekretarz stanu – urzędnicy niewchodzący w skład Rady Ministrów i niezaliczani do organów administracji rządowej”( (III CZP 46/13).

Czy naprawdę Minister Sprawiedliwości nie wiedział, że taka może być ocena prawna jego działań? Zaczyna się wojna nerwów i bezpardonowy atak na sędziów oraz Sąd Najwyższy. Stanowisko goni stanowisko. I tak:

10.X. na stronie Ministerstwa pojawia się oświadczenie, w którym czytamy, , że „Podsumowując, wyrażony w uchwale SN z 17 lipca br. pogląd może skutkować destabilizacją porządku prawnego oraz znacznym, dodatkowym obciążeniem sądów, co negatywnie wpłynie na szybkość postępowań” .

Pojawia się informacja, ze około 50 sędziów wstrzymało się od orzekania. Stowarzyszenie Sędziów IUSTITIA podjęło uchwałę, podobne uchwały podejmują sędziowie na zgromadzeniach przedstawicieli, uchwałę podejmuje Krajowa Rada Sądownictwa (http://www.iustitia.pl/index.php/uchwaly/765-uchwala-krajowej-rady-sadownictwa-w-przedmiocie-statusu-przeniesionych-sedziow-i-komunikat-ministerstwa).

W odpowiedzi na to Ministerstwo wysłało fax do prezesów sądów apelacyjnych z żądaniem podania nazwisk sędziów, który wstrzymali się od orzekania. Następnie Ministerstwo wskazuje, że taka interpretacja może spowodować, iż sędziowie nie dostaną uposażenia. W dniu 18.X. 2013 na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości pojawia się komunikat, że „Ministerstwo Sprawiedliwości, na podstawie informacji uzyskanych od prezesów sądów apelacyjnych, informuje że niektórzy sędziowie w dniu dzisiejszym uprzednio niewykonujący obowiązków sędziowskich, w związku ze złożonym oświadczeniem o powstrzymywaniu się od orzekania, przystąpili do wykonywania czynności orzeczniczych i cofnęli złożone uprzednio oświadczenia.
Argument o destabilizacji porządku prawnego pojawia się również w tytułach prasowych i doniesień medialnych: „Polsce grozi paraliż wymiaru sprawiedliwości? Sędziowie nie będą orzekać” (onet.pl, TVP 1), „Sędziowie psują Polskę” (tygodnik Do rzeczy), „Polskim sądom grozi paraliż. Sędziowie wstrzymują się od orzekania” (bankier.pl Polski portal finansowy), „Zagrożone 2 miliony wyroków karnych” (Rzeczpospolita: http://prawo.rp.pl/artykul/757814,1057819-Delegowanie-sedziow-a-uchylanie-wyrokow--Uchwala-SN-moze-pograzyc-polski-Wymiar-Sprawiedliwosci.html). Ministerstwo Sprawiedliwości twierdzi, że nic nie usprawiedliwia sędziów od powstrzymania się od wydawania wyroków (http://prawo.rp.pl/artykul/757814,1068096-MS--powstrzymywanie-sie-sedziow-od-orzekania-nie-znajduje-usprawiedliwienia.html).

Głosem rozsądku w tej całej sprawie wydaje się być głos sędziego SN, który apeluje do Ministra Sprawiedliwości, aby wziął się do roboty i po prostu podpisał decyzje.

Trwa wymiana korespondencji między Ministerstwem Sprawiedliwości a Krajową Radą Sądownictwa, pat trwa nadal:

List MInistra Sprawiedliwości do KRS z 14 listopada 2013 r.„Jako organ władzy publicznej, ponownie zwracam się z wnioskiem, aby Krajowa Rada Sądownictwa, wypełniając obowiązek wynikający z treści art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714 ze zm.( wyraziła stanowisko co do zasadności odmowy wykonywania przez niektórych sędziów obowiązków orzeczniczych, a także zasadności składanych przez nich wniosków o przeniesienie w stan spoczynku, w związku z ich uprzednim przeniesieniem na inne miejsce służbowe.Podzielając wątpliwości związane z interpretacją treści uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2013 r. sygn. akt III CZP 46/13, w dniu 4 listopada 2013 r., mając na względzie dobro wymiaru sprawiedliwości, skierowałem do Pana Przewodniczącego pismo zawierające prośbę o zajęcie przez Krajową Radę Sądownictwa stanowiska, wobec odmowy wykonywania obowiązków orzeczniczych przez niektórych z sędziów, którzy mocą decyzji podpisanej z upoważnienia Ministra Sprawiedliwości przez sekretarza lub podsekretarza stanu zostali przeniesieni na inne miejsce służbowe, a także w przedmiocie składanych przez tych sędziów wniosków o przeniesienie w stan spoczynku.Pomimo powyższego Krajowa Rada Sądownictwa, która obradowała w dniach 5-8 listopada 2013 r., nie podjęła stosownej uchwały, a mój list pozostał bez odpowiedzi.Tymczasem sytuacja w wymiarze sprawiedliwości pozostaje nadal bardzo trudna. Liczba sędziów, którzy odmawiają wykonywania czynności orzeczniczych wprawdzie spadła, ale nadal jest wysoka.Według stanu na dzień 13 listopada 2013 r. 128 sędziów z 32 sądów rejonowych powstrzymało się od orzekania.Wskazuję w dalszym ciągu, że wobec niejednolitego stanowiska Sądu Najwyższego w wymienionej kwestii oraz wypowiedzi przedstawicieli nauki prawa oraz judykatury, w tym, sędziów Sądu Najwyższego – powstrzymywanie się przez sędziów od orzekania nie znajduje usprawiedliwienia. Marek Biernacki”

Stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 3 grudnia 2013 r.

Krajowa Rada Sądownictwa w trosce o realizację prawa obywateli do sądu, podziela niepokój opinii społecznej sytuacją wytworzoną na skutek tego, że część decyzji o przeniesieniu z dniem 1 stycznia 2013 r. sędziów sądów rejonowych do nowych siedzib została podpisana zamiast przez Ministra Sprawiedliwości przez jego zastępców. Niektórzy z tych sędziów nie podejmują pracy orzeczniczej z obawy o ważność wydawanych rozstrzygnięć.Należy spodziewać się, że poważne wątpliwości prawne istniejące w tym zakresie, wywołujące rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zostaną wyjaśnione w uchwale pełnego składu tego Sądu na posiedzeniu wyznaczonym na dzień 28 stycznia 2014 r. Rada wyraziła w tej sprawie stanowisko w dniu 10 października 2013 r., wskazując sposób rozwiązania przez Ministra Sprawiedliwości zaistniałego problemu.Jednocześnie Krajowa Rada Sądownictwa uznaje, że ponowne wypowiadanie się przez nią przed terminem posiedzenia Sądu Najwyższego byłoby rzeczą niestosowną i niedopuszczalną. Dlatego też uważa, że do tego czasu każdy z zainteresowanych sędziów ma prawo i powinien w sposób odpowiedzialny rozstrzygnąć tę kwestię w zgodzie z sumieniem i według własnego rozumienia wchodzących w grę przepisów ustrojowych i procesowych bez jakiejkolwiek ingerencji osób trzecich. (Źródło: http://www.iustitia.pl/index.php/uchwaly/787-sedziowie-nie-orzekaja-minister-pisze-krajowa-rada-sadownictwa-odpowiada)

I coraz bardziej mamy do czynienia z próbą przerzucenia całej odpowiedzialności na Sąd Najwyższy, który ma pamiętać o tym, że sędziowie wydali ponad 800 tysięcy orzeczeń (M.Biernacki – Rzeczpospolita 17.X.2013). Na marginesie warto zauważyć, że jakoś Ministerstwo nie podaje precyzyjnych danych, lecz posługuje się określeniami „ponad ….spraw”, ponad….wyroków, niektórzy sędziowie, około…. Czy Ministerstwo nie ma precyzyjnych danych?

Tak zmasowany atak był próbą wymuszenia na Sądzie Najwyższym określonego orzeczenia, a na sędziach określonego zachowania. Był w mojej ocenie niedopuszczalną ingerencją władzy wykonawczej we władzę sądowniczą. W sprawę angażuje się stowarzyszenie sędziów MEDEL ((Magistrats Europees pour la Democratie Et la Liberte - Europejscy Sędziowie i Prokuratorzy na rzecz Demokracji i Wolności), którego prezes Antonio Cluny, wystosował list do ministra sprawiedliwości. W liście wyraża zaniepokojenie faktem, że minister sprawiedliwości, ewidentnie próbując przekonać Sąd Najwyższy, aby w przyszłości wydał inne orzeczenie (http://www.iustitia.pl/index.php/informacje/788-list-prezesa-medel-do-ministra-sprawiedliwosci).

Po takiej wojnie w dniu 12 listopada 2013 Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego postanowił zwrócić się do pełnego składu Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, które pojawiło się na tle rozbieżności w wykładni przepisów regulujących uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe w wyniku zniesienia stanowiska wywołanego zmianą w organizacji sądownictwa lub zniesienia danego sądu lub wydziału zamiejscowego albo przeniesienia siedziby sądu.

Ale niekonsekwentna uchwała powoduje już bezczelne, skandaliczne reakcje polityków: http://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/449530,polska-razem-zada-pieniedzy-od-sedziow.html : „Jarosław Gowin stwierdził, że Sąd Najwyższy doprecyzował stan prawny i nie poddał się naciskom lobby sędziowskiego i tych środowisk, które próbowały zdyskredytować moje działania w Ministerstwie Sprawiedliwości. Gowin liczy, że sędziowie, którzy nie orzekali, teraz zwrócą pobrane świadczenia za czas swojej bezczynności. Sąd Najwyższy potwierdził wczoraj, że nie było żadnego uzasadnienia dla niewypełniania przez sędziów ich obowiązków. Sędziowie nie są świętymi krowami.(..)Żadne wątpliwości nie usprawiedliwiają uchylania się sędziów przed wypełnianiem obowiązków wobec obywateli - napisał Gowin” -

29.1.2014 | 13:26:29, Magdalena Fertak

← powrót

← następny wpis

poprzedni wpis →